Tại sao bát đĩa có cảm giác nhờn khi tay ướt cầm vào sau khi làm sạch bằng máy rửa bát?

Đôi khi bạn gặp tình trạng bát đĩa sạch sẽ, khô ráo nhưng lại có cảm giác nhờn khi tay ướt cầm vào.

Đầu tiên, bạn cần phân biệt cảm giác trơn nhờn này là do đâu? Nếu do dầu mỡ vẫn còn bám dính trên bát đĩa thì bạn có thể nhìn thấy bằng mắt thường, nó sẽ gây nhờn ngay cả khi tay khô cầm vào. Nếu bát đĩa nhìn khô ráo, sạch sẽ nhưng chỉ có cảm giác nhờn khi tay ướt cầm vào thì thì đó là dấu hiệu cho thấy bát đĩa của bạn chưa được xả sạch hoàn toàn chất tẩy rửa.

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ chỉ đề cập đến tình trạng bát đĩa khô ráo như lại thấy nhớt khi bị ướt và cố gắng giải thích theo cách đơn giản nhất do đó có thể sẽ không hoàn toàn chính xác nhất về các từ chuyên môn nhưng có thể giúp bạn đọc dễ hiểu bản chất của vấn đề hơn.

Cảm giác nhờn (trơn trượt) do đâu mà có?

Khá nhiều người dùng máy rửa bát cho rằng hiện tượng này có nguyên nhân do nước làm bóng (chất trợ rửa). Đây là quan niệm sai lầm có thể xuất phát từ tên gọi bằng tiếng Việt của chất trợ rửa. Chất trợ rửa (nước làm bóng) mang tính Axit nhẹ không gây nhờn còn chất tẩy rửa (bột, viên nén, dạng lỏng) mang tính kiềm mạnh và gây nhờn.

Câu trả lời về việc có cảm giác trơn trượt khi tay ướt cầm vào bát đĩa mặc dù nhìn chúng sạch sẽ và khô ráo là do tồn dư chất tẩy rửa. Đó chính là nguyên nhân, nhưng tại sao chúng lại nhờn?

Với nhiệm vụ làm sạch của mình, chất tẩy rửa dùng cho máy rửa bát nói riêng và các chất tẩy rửa dân dụng nói chung (bao gồm cả xà phòng thông thường, nước giặt, nước rửa bát…) đề có chứa chất hoạt động bề mặt là các Axit béo chuỗi dài. Ở xà phòng thông thường, các axit béo này có nguồn gốc tự nhiên, ở chất tẩy rửa dùng cho máy rửa bát thì chúng có nguồn gốc từ dầu mỏ nên thường có mùi khó chịu hơn

Vậy tại sao chất tẩy rửa dùng cho máy rửa bát cần chất hoạt động bề mặt?

Tất cả chúng ta đều biết rằng khi nước và chất béo như dầu, mỡ trộn lẫn thì chúng sẽ tách rời nhau. Điều này là do nước là một phân tử phân cực - cấu trúc của nó có nghĩa là có một đầu mang điện tích dương và một đầu mang điện tích âm. Các phân tử nước dính vào nhau vì đầu dương của phân tử nước này bị hút vào đầu âm của phân tử nước khác.

Cấu trúc của phân tử dầu là không phân cực. Điện tích của nó cân bằng hơn là có một đầu dương và một đầu âm. Điều này có nghĩa là các phân tử dầu bị thu hút bởi các phân tử dầu khác nhiều hơn là các phân tử nước và chúng cũng có xu hướng bám vào mọi bề mặt khác vì vậy cả hai không bao giờ trộn lẫn được với nhau và nước không thể “hòa tan” để rửa sạch dầu mỡ được.

Chất béo như dầu mỡ không thể hòa tan trong nước.

Bát đĩa bẩn của bạn luôn có một lượng chất béo (dầu mỡ) nhất định còn dính lại từ thức ăn và nước (kể cả nước nóng) cũng không thể rửa sạch chúng được. Đó là lý do chất tẩy rửa cần đến các axit béo làm chất hoạt động bề mặ để “hòa tan” dầu mỡ trên bát đĩa của bạn.

Nó hoạt động thế nào để làm sạch dầu mỡ?

Các phân tử của chất hoạt động bề mặ là các axit béo này có hai đầu khác nhau, một đầu ưa nước (đầu phân cực) liên kết với nước và đầu kia kỵ nước (đuôi hydrocacbon không phân cực) liên kết với dầu mỡ. Vì chúng có cả hai tính chất không phân cực và phân cực nên có thể hoạt động như một chất nhũ hóa. Chất nhũ hóa chỉ đơn giản là một chất phụ gia giúp dầu mỡ và các chất béo có thể trộn lẫn với nước để được rửa trôi đi nhanh chóng.

Khi bạn rửa dầu mỡ bằng chất tẩy rửa hay xà phòng bạn sẽ thấy hốn hợp này ban đầu có màu trắng đục trước khi trở nên trong hơn và dầu mỡ được rửa sạch nhanh chóng. Về bản chất, dầu mỡ không được “hòa tan” mà chúng được “đóng gói” bởi các Micelle. 

Khi chất bẩn, chất béo hoặc dầu nhờn được trộn với chất tẩy rửa trong môi trường nước, các phân tử xà phòng sẽ tự sắp xếp thành các cụm nhỏ gọi là Micelle. Đầu ưa nước của chúng dính vào nước và hướng ra ngoài, tạo thành bề mặt ngoài của micelle. Đuôi kỵ nước dính vào dầu mỡ, chất béo và giữ chúng ở trung tâm nơi nó không thể tiếp xúc với nước.

Một Micelle sẽ "đóng gói" dầu mỡ vào bên trong.

Với dầu mỡ được giữ an toàn ở trung tâm, các Micelle có thể “hòa tan” chất béo trong nước để được rửa trôi đi khiến cho bát đĩa của bạn sạch dầu mỡ.

Đặc tính này là lý do để chúng luôn có trong chất tẩy rửa dùng cho máy rửa bát và các chất tẩy rửa dân dụng khác làm cho chúng đảm nhiệm việc làm sạch dầu mỡ và chất béo tốt hơn. Khi các chất hoạt động bề mặt làm giảm sức căng bề mặt của nước, về cơ bản chúng làm cho các phân tử nước trơn trượt hơn, do đó chúng ít có khả năng tự bám vào bát đĩa và đồ vật khiến việc rửa trôi đi thuận lợi hơn.

Tại sao không nhờn khi tay khô nhưng lại nhờn khi tay ướt cầm vào?

Bản chất của hiện tượng này giống như khi bạn cầm nắm một bánh xà phòng vậy. Khi bạn cầm nắm vào bát đĩa của mình với bàn tay ướt, điều đó có nghĩa là nước tiếp xúc với phần đuôi kỵ nước của các phân tử do bát đĩa đã sạch dầu mỡ. Về cơ bản, nó có nghĩa là bạn đang cầm một khối dầu mỡ, và đó là lý do tại sao nó rất trơn.

Ở trạng thái khô không có nước, cũng không có chất béo (do bát đĩa của bạn đã được làm sạch). Các phân tử chất hoạt động bề mặt này ở thạng thái không làm việc. Mặt khác, da của bạn thường được bao phủ bởi một lớp bã nhờn, bao gồm các axit béo, sáp và chất béo trung tính, về mặt hóa học thì đã xảy ra hiện tượng về quy luật hấp dẫn (like attracts like) dẫn đến tình trạng ít trơn trượt mà bạn không nhận ra.

Đến đây thì chắc hẳn bạn đã biết lý do tại sao bát đĩa sạch sẽ khô ráo nhưng vẫn có cảm giác nhờn khi tay ướt cầm vào. Nguyên nhân chính là do chất tẩy rửa chưa được xả sạch hoàn toàn trước khi vào chu trính sấy khô.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc này.

Dùng quá nhiều chất tẩy rửa.

Giống như khi bạn rửa chỉ vài cái bát đĩa với nhiều nước rửa bát. Lượng chất bẩn và dầu mỡ không đủ để chung hòa hết chất tẩy rửa, bạn sẽ tốn nhiều nước hơn để xả sạch chúng.

Nếu có quá nhiều chất tẩy rửa được thêm vào một khối lượng bát đĩa trong máy rửa bát, có thể máy sẽ không thể xả sạch hoàn toàn tất cả chất tẩy rửa khỏi bát đĩa trong một chu kỳ tráng hoặc rửa do thời gian và lượng nước xả là cố định chứ không thể thêm như khi rửa bằng tay.

Tráng hoặc rửa trước bát đĩa quá kỹ.

Các máy rửa bát cùng chất tẩy rửa hiện nay hoàn toàn đủ khả năng làm sạch bát đĩa của bạn mà không cần tráng trước. Khi bát đĩa của bạn quá sạch mà không giảm lượng chất tẩy rửa cũng sẽ khiến dẫn đến tình trạng dư thừa chất tẩy rửa như trên. Một vấn đề nữa là nếu máy rửa bát của bạn có cảm biến độ bẩn, bát đĩa sạch sẽ đánh lừa bộ phận này khiến cho máy sẽ chọn một trương trình nhẹ hơn và với lượng chất tẩy rửa không được giảm đi, chúng sẽ không được xả sạch hoàn toàn trước khi chuyển sang chu trình sấy khô.

Trong cả hai trường hợp này, bạn cần kiểm tra và đảm bảo rằng bạn đang sử dụng đúng lượng chất tẩy rửa phù hợp với lượng bát đĩa và độ bẩn của bát đĩa.

Nước quá mềm.

Trong khi nước cứng để lại cặn canxi và magiê trên bát đĩa thì nước mềm để lại các vết, vệt và màng xà phòng thì nước quá mềm lại gây ra vấn đề với việc làm sạch chất tẩy rửa. Khi sử dụng nước quá mềm, ngay cả khi máy rửa bát của bạn có đủ lượng nước và đủ áp lực nước bắn ra từ các tay phun, nước chỉ phủ lên bát đĩa chứ không rửa trôi chất bẩn và chất tẩy rửa. Nước quá mềm cũng có thể làm cho đồ thủy tinh của bạn bị ăn mòn với biểu hiện ban đầu là tạo ra màu sắc cầu vồng trên bề mặt thủy tinh.

Hãy giảm lượng lượng muối làm mềm nếu bạn thấy bát đĩa không sạch vào cuối chu kỳ.

Nước không đủ nóng.

Giống như khi bạn rửa bát hoặc giặt quần áo bằng nước nóng, các hoác chất trong chất tẩy rửa sẽ hoạt động hiệu quả hơn trong môi trường nước đủ nóng. Nhiệt độ của máy rửa bát được nhà sản xuất cố định vào khoảng 55 - 60 ° C để đảm bảo máy hoạt động hiệu quả nhất có thể. Nhiệt độ của nước trong máy rửa bát cần phải đủ nóng để đảm bảo rằng chất tẩy rửa được hòa tan và kích hoạt hoàn toàn, đồng thời đánh bật mọi thức ăn và dầu mỡ còn sót lại. Trong giai đoạn xả tráng, nước được làm nóng đến nhiệt độ cao hơn một chút lên đến 80 ° C để đảm bảo bát đĩa sạch sẽ hoàn toàn.

Nếu nước trong máy rửa bát của bạn không đủ nóng, ngoài việc giảm hiệu quả của chất tẩy rửa cũng có thể làm cho chất tẩy rửa không được hòa tan hoàn toàn và có thể dẫn đến tình trạng tồn dư chất tẩy rửa bám trên bát đĩa do nước trong chu trình xả lẫn với chất tẩy rửa chưa tan hết ở chu trình rửa.

Hãy kiểm tra nhiệt độ nước trong máy và bộ phận làm nóng nước của máy rửa bát để đảm bảo nhiệt độ tối ưu.

Một nguyên nhân nữa là do máy rửa bát không được lắp đặt đúng cách.

Ống thoát nước của máy rửa bát không được tạo “vòng lặp cao” khiến cho nước thải không được thoát hết ra ngoài sau mỗi lần xả nước thải hoặc thước thải bị chảy ngược vào trong máy. Bát đĩa của bạn sẽ không sạch hoặc bị tồn dư chất tẩy rửa do máy rửa bát của bạn luôn hoạt động trong tình trạng nước không hoàn toàn sạch.

Đây là một lỗi khá phổ biến do nhân viên lắp đặt ngại việc hoặc không đánh giá được tầm quan trọng của việc tạo “vòng lặp cao”.

Khi thấy dấu hiệu máy rửa bát bị đọng nhiều nước, bát đĩa không sạch hoàn toàn hoặc sạch nhưng thấy nhờn khi bị ướt, đôi khi bạn còn nhận thấy vị đắng trên bát đĩa thì bạn nên kiểm tra lại đường thoát nước xem có được lắp đúng cách không.

Cuối cùng…

Về cơ bản thì các hóa chất trong chất tẩy rửa dùng cho máy rửa bát được thiết kế để không gây hại với con người ở điều kiện hoạt động đúng theo thiết kế của máy rửa bát, lượng tồn dư sẽ không đáng kể. Tuy nhiên, không có gì đảm bảo khi việc này xảy ra thường xuyên và trong thời gian dài cả.

Khi thấy bát đĩa có vị đắng hoặc tình trạng bát đĩa bị nhờn khi tay ướt cầm vào thì việc đầu tiên nên làm là cho chạy thêm một chu trình xả hoặc rửa lại bằng tay để đảm bảo hạn chế lượng hóa chất còn tồn dư trên bát đĩa khi xử dụng sau đó tiến hành kiểm tra theo những nguyên nhân trong bài viết

Máy rửa bát mặc dù là một chiếc máy được sinh ra để làm sạch cũng cần được làm sạch theo thời gian để nó có thể hoạt động tốt hơn và luôn mang lại cho bạn kết quả tốt nhất. Để khắc phục tình trạng này và ngăn ngừa nó xảy ra trong tương lai bạn cũng nên có thói quen vệ sinh và bảo dưỡng máy rửa bát của mình định kỳ. Việc làm sạch định kỳ sẽ giúp máy hoạt động lâu bền hơn, hiệu quả hơn và cũng giúp bạn sớm phát hiện ra những vấn đề ảnh hưởng đến hoạt động của máy